Jest jednym z najbardziej cenionych materiałów na świecie, a jego historia liczona jest w tysiącach lat. Zarówno projektanci mody jak i rzesze kobiet na całym świecie cenią go za szlachetność, piękno, delikatność dla skóry, przewiewność oraz trwałość. Jedwab – bo o nim mowa – to materiał bardzo cenny i luksusowy, który nigdy nie wyjdzie z mody. Skupiając się na odzieżowym przeznaczeniu jedwabiu łatwo jednak przegapić inne bardzo cenne właściwości przędzy jedwabnej. A tych jest całkiem sporo.

SKĄD BIERZE SIĘ JEDWAB?

Na usta ciśnie się jedna odpowiedź – ze świata zwierząt. Jedwab jest białkowym włóknem pochodzenia zwierzęcego. Dlatego też do produkowania jedwabiu wykorzystuje się oprzęd poczwarki, czyli tzw. kokon. Chociaż wytwarzają go wszystkie gatunki motyli, to oprzędy jedwabnika morwowego uważa się za najlepsze jakościowo. W związku z tym na chwilę obecną Bombyx Mori jest najlepiej przebadanym gatunkiem pod kątem pozyskiwania protein jedwabiu. Ze względu na fakt, iż głównymi składnikami jedwabiu są białka, ma on tak wspaniałe właściwości. Włókno jedwabne składa się z włókienek fibroiny sklejonych serycyną, czyli tzw. klejem jedwabnym. To właśnie te dwa składniki warunkują niesamowity potencjał protein jedwabiu. Fibroina to komponent stanowiący ok. 70-80% włókna, jest nierozpuszczalna w wodzie, a w jej skład aminokwasowy wchodzą głównie: glicyna, alanina i w znacznie mniejszym stopniu seryna. Serycyna stanowi natomiast ok. 20-30% masy włókna jedwabnego, jest frakcją rozpuszczalną w wodzie. W jej składzie znajdziemy głównie takie aminokwasy jak seryna i glicyna.

PROTEINY, KTÓRE MAJĄ MOC

Z pewnością sekret cudownego działania protein jedwabiu jest związany z faktem, iż wykazują one znaczące podobieństwo do protein występujących w skórze i włosach. W związku z tym mają one kilka właściwości, które są bardzo istotne z punktu widzenia zachowania dobrostanu organizmu, w tym dbania o spowolnienie procesów starzenia. Badania wykazują, że białka jedwabiu:

• działają bakteriobójczo i antyoksydacyjnie,
• chronią przed negatywnym wpływem promieniowania UV,
• wspomagają podział i wzrost komórek,
• mają niebagatelny wpływ na kondycję naszej skóry.

Niewątpliwie właściwości te zadecydowały o tym, że proteiny jedwabiu wykorzystywane są w medycynie, farmacji, kosmetologii, biotechnologii czy inżynierii biomedycznej. Serycyna i fibroina stosuje się jako biomateriały m.in. pod postacią hydrożeli, opatrunków, nici chirurgicznych. Charakteryzują się wysoką wytrzymałością, odpornością na skrajne warunki oraz – co bardzo istotne – nie wywołują reakcji alergicznych. W związku z tym pozwalają na odbudowę naczyń krwionośnych, komórek nerwowych, rekonstrukcję kości, chrząstki i wiele innych.

BIOINŻYNIERYJNA „KARIERA” PROTEIN JEDWABIU

Wspomnieliśmy wyżej, że z uwagi na swoją budowę proteiny jedwabiu są wykorzystywane w bioinżynierii. Istotnie, są one stosowane jako biomateriały, dzięki którym możliwe jest m.in. odbudowywanie tkanek. Jednym z rodzajów takich biomateriałów są hydrożele. Wykorzystywane w inżynierii tkankowej stanowią podłoże do hodowli i różnicowania m.in. komórek kostnych. Warto zauważyć, że rusztowania hydrożeli, czyli porowate proteiny jedwabiu umożliwiają wzrost i różnicowanie komórek oraz tworzenie połączeń międzykomórkowych. To w rezultacie prowadzi do powstania tkanki chrzęstnej. Natomiast filmy, czyli cienkie błony złożone z cząsteczek jedwabiu, wykorzystuje się do produkcji komórek tkanki łącznej. Mają zdolność pobudzania wzrostu tych komórek jak i wytwarzania substancji międzykomórkowej. Co istotne, jedwabne filmy umożliwiają produkcję kolagenu typu I z fibroblastów umieszczonych na jedwabnej matrycy. Znajdują one zastosowanie w produkcji opatrunków wspomagających regenerację naskórka po oparzeniach. Filmy z protein jedwabiu zapewniają także bardzo dobre warunki wzrostu dla komórek chrzęstnych oraz stanowią matrycę dla komórek macierzystych szpiku kostnego.

KOSMETYCZNE ZASTOSOWANIE PROTEIN JEDWABIU

Proteiny jedwabiu świetnie radzą sobie także w kosmetyce. Dzieje się tak za sprawą fibroiny wchodzącej w skład jedwabiu. Godnym uwagi jest fakt, iż białko to posiada bardzo dużą zdolność wiązania i zatrzymywania wody. Nie należy się więc dziwić, że proteiny jedwabiu obecne w kosmetykach nawilżających wzmacniają ich działanie, zapobiegając wysuszeniu naskórka. Dodatkowa zaleta tego białka to brak podrażnień nawet w przypadku bardzo wrażliwej skóry. Kiedy mówimy o zastosowaniu protein jedwabiu w kosmetyce należy także wspomnieć o kleju jedwabnym czyli serycynie. Ona również wpływa na właściwości nawilżające protein. Z pewnością trzeba również dodać, że serycyna działa wygładzająco i zmiękczająco na skórę i włosy. Podsumowując, proteiny jedwabiu w kosmetyce to:

• nawilżenie, wygładzenie i zmiękczenie skóry oraz włosów,
• zapobieganie przebarwieniom skóry,
• matowienie skóry i wchłanianie nadmiaru sebum w przypadku stosowania pudrów jedwabnych do makijażu,
• zastosowanie jedwabiu w technice przedłużania paznokci Fiberglass,
• regeneracja suchych i zniszczonych włosów.

Autor: Patrycja Kamińska – dietetyk