Od wielu lat szukamy skutecznych sposobów na pozbycie się chorób czy infekcji. Dziś, dzięki rozwojowi przemysłu farmaceutycznego, zewsząd otaczają nas najróżniejsze leki z dziesiątkami odpowiedników, które na wyciągnięcie ręki czekają na nas w aptekach, na stacjach benzynowych czy w sklepach spożywczych.

Dostępność i ogromny wybór prowadzą często do zagubienia wśród konsumentów i co za tym idzie niewłaściwego stosowania lub nadużywania surowców farmaceutycznych.

W naszym społeczeństwie przede wszystkim zwraca się uwagę na nadmierne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, czyli popularnych środków (najczęściej do kupienia bez recepty) o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym, mających w składzie np. ibuprofen, kwas acetylosalicylowy czy diklofenak.

Nie tylko ta grupa leków stanowi jednak problem. Coraz częściej spotykamy się ze zjawiskiem antybiotykooporności, która wynika m.in. z nadużywania antybiotyków w sytuacjach, gdy ich stosowanie nie jest konieczne, stosowania nieodpowiednich dawek lub też zbyt wczesnego przerwania terapii. Niezwykle groźnym zjawiskiem jest również powszechne stosowanie terapii antybiotykowej w hodowli zwierzęcej, gdzie antybiotyki wykorzystywane są prewencyjnie bądź w celu wywołania szybkiego przyrostu masy ciała zwierząt. W konsekwencji są one stale obecne w produktach żywnościowych i środowisku (wodzie, glebie), a bakterie patogenne poprzez mutacje wykształcają mechanizmy obronne, przez które nasza walka z nimi coraz częściej staje się bezskuteczna.

Próbujemy znaleźć naturalne rozwiązania, które przyniosłyby efekty jednocześnie nie powodując skutków ubocznych i nie siejąc spustoszenia w naszych organizmach. W związku z tym warto wspomnieć o laktoferynie, której wielokierunkowe działanie i wpływ na układ odpornościowy niesie wiele możliwości i daje nadzieje na poprawę.

Laktoferyna (LF) jest glikoproteiną, należącą do grupy transferyn, czyli białek wiążących żelazo. Nazwa białka pochodzi od słów: lac (z łac. oznacza mleko, lacto – mleczny) oraz ferrum (z łac. żelazo – wskazuje na jej zdolność do wiązania żelaza).

Występuje powszechnie u wszystkich gatunków ssaków. Po raz pierwszy wykryto ją w mleku krowim, nieco później wyizolowano ją z mleka ludzkiego, w kolejnych latach udokumentowano jej występowanie w wydzielinach oraz ziarnistościach granulocytów. Najwięcej znajdziemy jej w siarze i w mleku, aczkolwiek znajduje się również w ślinie, łzach, wydzielinach układu pokarmowego, oddechowego, płciowego, płynie stawowym, woskowinie usznej i innych. Wyróżniamy dwie formy tego białka: niezwiązaną z żelazem – apo-laktoferynę oraz związaną z żelazem holo-laktoferynę.

W organizmie produkowana jest przez dwa typu komórek:

• komórki nabłonkowe o funkcji wydzielniczej (budujące błony śluzowe),
• komórki krwi – granulocyty obojętnochłonne, inaczej neutrofile.

Główną rolą laktoferyny w organizmie jest regulacja odpowiedzi immunologicznej. LF działa ponadto antybakteryjnie, antywirusowo, antygrzybiczo oraz bierze udział w regulacji gospodarki żelazem

Laktoferyna obecna w śluzówkach gwarantuje ochronę przed patogenami pochodzącymi z zewnątrz, natomiast uwolnienie jej z granulocytów do krwioobiegu umożliwia dotarcie do miejsc objętych stanem zapalnym, wywołanym np. infekcją lub urazem.

W zdrowym organizmie laktoferyna wytwarzana jest na poziomie ok. 5 g na dobę, z czego 10 % zostaje uwolnione do komórek. Sytuacja zmienia się diametralnie w przypadku wspomnianej infekcji lub urazu – ze względu na wzrost ilości neutrofili (granulocyty obojętnochłonne wytwarzające LF) produkcja białka wzrasta kilkukrotnie, przy czym szacuje się, że około 10 g jest wówczas uwalniane do krwioobiegu. Laktoferyna stymuluje układ immunologiczny poprzez pobudzenie syntezy nieswoistych przeciwciał IgA i IgG w jelicie. Wpływa również na dojrzewanie oraz różnicowanie limfocytów T oraz dojrzewanie limfocytów B. W przypadku występowania stanów zapalnych LF posiada zdolność do obniżenia stężeń cytokin prozapalnych przy jednoczesnym pobudzeniu wytwarzania cytokin działających przeciwzapalnie.

Chcesz wiedzieć więcej? Ciąg dalszy już w następny wtorek!

Autor: Patrycja Kamińska – dietetyk

Bibliografia:

• Lauterbach R., Kamińska E., Michalski P., Lauterbach J.P.: Laktoferyna – glikoproteina o dużym potencjale terapeutycznym; Developmental Period Medicine, 2016;XX,2;
• García-Montoya I.A., Cendón T.S., Arévalo-Gallegos S., Rascón-Cruz Q.: Lactoferrin a multiple bioactive protein: An overview, Biochim. Biophys. Acta, 2012;1820: 226-236;
• Artym J.: Udział laktoferyny w gospodarce żelazem w organizmie. Część II. Działanie przeciwmikrobiologiczne i przeciwzapalne poprzez sekwestrację żelaza. Postepy Hig. Med. Dosw., 2010;64: 604-616;
• Pawlik A., Sender G., Korwin-Kossakowska A., Oprządek J.: Mechanizmy immunomodulacyjnego i przeciwdrobnoustrojowego działania laktoferyny. Med. Weter. 2014, 70 (4);
• Król J., Brodziak A.: Białka mleka o właściwościach antybakteryjnych. Probl Hig Epidemiol 2015, 96(2): 399-405;
• Gasińska I.: Laktoferyna: wielokierunkowe działania w profilaktyce i leczeniu zakażeń u noworodków urodzonych przedwcześnie. Postępy Neonatologii 2018; 24(2);
• Gajda-Morszewski P., Śpiewak K.: Laktoferyna – białko multipotencjalne. Zeszyty Naukowe Doktorantów UJ Nauki Ścisłe, 2015; 10: 177-188;
• Gajda-Morszewski P., Śpiewak K.: Medyczne zastosowania laktoferyny. Zeszyty Naukowe Doktorantów UJ Nauki Ścisłe, 2015; 11: 177-188;
• Actor J. K., Hwang S.-A., Kruzel M. L., Lactoferrin as A Natural Immune Modulator, “Current Pharmaceutical Design” 2009, No. 15, s. 1956–1973.