Kolagen naturalny to obok kwasu hialuronowego kolejna substancja naturalnie występująca w ludzkim ciele, której znaczenia dla naszego organizmu nie da się przecenić. Dlaczego? To wytrzymały i rozciągliwy budulec wielu narządów (w tym skóry), które dodatkowo chroni. Co więcej, kolagen odgrywa również istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego, a do tego na coraz większą skalę stosowany jest w przemyśle medycznym, farmaceutycznym czy kosmetycznym.

Co to jest KOLAGEN?

Kolagen to białko pochodzenia zwierzęcego, które występuje w większości tkanek i narządów organizmów zwierzęcych. Można je spotkać m.in. w kościach, chrząstkach, więzadłach czy ścięgnach. A także rzecz jasna w skórze, z którą kolagen kojarzony jest najczęściej. I nic w tym dziwnego! Z pewnością jest to białko dla skóry kluczowe – stanowi ono główny składnik macierzy zewnątrzkomórkowej. Dzięki temu skóra jest wytrzymała i elastyczna. W przypadku funkcjonowania organizmu jako całości kolagen ma niebagatelne znaczenie. Odpowiada za utrzymanie integralności tkanek i narządów. Jego rola to także udział w procesie rozwoju narządów i regeneracji tkanek. Warto dodać, że kolagen kolagenowi nierówny. Nie jest to białko proste i uniwersalne. Aktualnie znamy 29 rodzajów kolagenu występującego w tkankach człowieka. Różnią się one między sobą budową i pełnioną funkcją, stąd zasadne jest mówienie o kolagenach jako o rodzinie białek. W obszarze zainteresowania badaczy znajdują się głównie białka kolagenowe fibrylarne tzn. takie, które mają strukturę włókienkową.

Tabela 1. Typy białek kolagenowych fibrylarnych i ich lokalizacja w organizmach kręgowców.

Najdokładniej przebadany został kolagen typu I, w związku z czym posiadamy o nim najszerszą wiedzę. Z kolei najmniej wiemy o białkach kolagenowych typu XXIV i XXVI z uwagi na fakt, że odkryto je w późniejszym czasie. Większość włókien kolagenowych stanowi mieszankę kilku typów białek. Dla przykładu kości czy rogówka to połączenie głównie białek typu I i V, natomiast skóra w większości zawiera kolagen typu I i III.

KOLAGEN – synonim młodości   

Nie da się ukryć, że obecnie większość substancji kluczowych dla funkcjonowania organizmu kojarzy się nam hasłowo. Jest to spowodowane przede wszystkim specyfiką rynku reklamy, który stawia na rozpoznawalność danego surowca kosmetycznego poprzez przywiązanie go do słowa klucza. I tak jak kwas hialuronowy kojarzony jest przede wszystkim z nawilżaniem organizmu, tak kolagen od dawien dawna jest dla konsumentów synonimem młodości. Zwłaszcza jeżeli chodzi o opiekę nad zdrowym i młodym wyglądem skóry. Kolagen jako białko młodości jest bardzo wszechstronnym składnikiem i nie należy cenić go jedynie za dobroczynny wpływ na skórę. Substancja ta ma bowiem szereg istotnych właściwości, które wpływają na młodość organizmu jako całości:

• pomaga w zachowaniu elastyczności naczyń krwionośnych, co w konsekwencji umożliwia sprawny przepływ krwi,
• przyspiesza gojenie się ran oraz zrastanie się złamań czy pęknięć kości,
• gwarantuje prawidłowe funkcjonowanie stawów,
• chroni narządy wewnętrzne tworząc wokół nich warstwę ochronną,
• wspiera układ immunologiczny w walce z drobnoustrojami czy toksynami.

W przypadku skóry jego głównym zadaniem jest utrzymanie jej gładkości i odpowiedniego napięcia. Niestety wraz z wiekiem spada zdolność organizmu do produkcji kolagenu. Jest go więc coraz mniej, co ostatecznie objawia się w postaci zmarszczek czy zwiotczenia coraz słabiej nawilżonej skóry. Do tego sytuacji nie poprawia fakt, że szkodliwe czynniki zewnętrzne (z którymi nasza skóra styka się codziennie) przyspieszają proces ubytku kolagenu. Zanim jednak rzucimy się w wir wspierania skóry kolagenem warto wiedzieć, że składnik ten nie przechodzi przez nabłonek. Stosowanie go w postaci kremów czy balsamów ma więc jedynie jedną wartość. Otóż kolagen tworzy na powierzchni skóry hydrofilowy film, który zapobiega utracie wody przez naskórek. Jeżeli chcemy zadbać o odpowiedni poziom kolagenu w organizmie warto więc zastanowić się nad suplementacją tego składnika. Podziękuje nam za to nie tylko skóra twarzy, ale także nasz układ kostny mniej podatny na urazy.

Suplementacja kolagenu, czyli skąd się bierze i jak go mądrze dostarczyć do organizmu?

Materiały kolagenowe to biomateriały, które są nie tylko użyteczne, ale także cenione ze względu na swoje właściwości biologiczne, nietoksyczność czy biozgodność z żywym organizmem. Dlatego też są chętnie stosowane w farmacji i medycynie. Niebagatelny wpływ na powszechność ich stosowania ma również dostępność kolagenu:

• naturalny kolagen można pozyskać ze wszystkich zwierząt, w tym również organizmów morskich (gąbki, ryby, meduzy),
• najlepszy zbadany kolagen zwierzęcy to kolagen rybi,
• białka kolagenowe uzyskuje się także w hodowli ludzkich fibroblastów czyli komórek odpowiedzialnych za produkcję kolagenu i elastyny,
• białka kolagenowe można również pozyskać w formie syntetycznej.

Kolagen pozyskiwany z wymienionych wyżej źródeł może trafić do naszego organizmu trzema drogami. Wspomnieliśmy już wyżej o preparatach do aplikowania na skórę w formie kremów, żeli czy masek. Dwie pozostałe możliwości to kolagenowe wypełniacze tkankowe, które są stosowane w formie iniekcji, a także suplementy diety zawierające kolagen, przyjmowane doustnie. Nie tak dawno doustne preparaty kolagenowe stosowane były głównie w profilaktyce schorzeń, których przyczyną były zmiany chrzęstno-stawowe. W tej chwili coraz częściej suplementy z kolagenem są polecane jako środek, który poprawi kondycję skóry i opóźni efekty jej starzenia się. W tym miejscu warto przyjrzeć się zjawisku pozyskiwania kolagenu typu I z odpadów rybich (skóry, kości, płetwy, łuski). Jest ono ciekawe, ponieważ:

• odpady rybie są bezpieczniejszym źródłem białek kolagenowych w porównaniu z pozyskiwaniem ich np. od bydła, które może chorować na choroby zakaźne,
• aktualnie mówi się o kolagenie rybim jako najlepiej przyswajalnej przez nas formie kolagenu,
• peptydy kolagenowe pozyskiwanie z rybich skór mają zdolność przenikania do naskórka i skóry właściwej. To oznacza zupełnie nowe możliwości działania kosmetyków nakładanych na skórę.

Opisane powyżej właściwości kolagenu rybiego potwierdzają badania naukowe. Preparaty zawierające rybie peptydy kolagenowe poprawiają nawilżenie skóry oraz jej elastyczność. Dzieje się tak m.in. dlatego, że ten rodzaj kolagenu stymuluje namnażanie komórek fibroblastów. A te – jak już wiemy – są miejscem produkcji kolagenu i elastyny.